Zapovest za Petu ofanzivu izdao je general Lüters 06.05.1943.Njegova procena je bila da partizanske snage u obruču iznose oko 15.000 ljudi,što je bio prilično tačan broj.Glavna operativna grupa brojala je 16.000 boraca,nešto preko 4000 partizana bili su u Centralnoj bolnici kao ranjenici ili oboleli od tifusa.
Lüters je koncentrisao oko 70.000 nemačkih vojnika,tri italijanske divizije,Pavelić je stavio na raspolaganje oko 11.000 ustaša,Bugarska dva puka.Ukupno Lüters je imao nešto preko 100.000 ljudi u Petoj ofanzivi.
Jedinice Glavne operativne grupe lako bi se probile kroz obruč da se opet nije postavilo pitanje ranjenika i bolesnih od tifusa.Zato je Vrhovni štab morao da vodi računa o sudbini ranjenika,pa je manevarska snaga divizije bila sputana.Nemački komandanti su izdali posebna naređenja da treba uništiti ne samo naoružane partizane nego i narod na opkoljenoj teritoriji,da sve vode treba zatrovati.Stoga je Vrhovni štab na samom početku ofanzive izdao naređenje da se obavesti narod da se sklanja u zbegove prema Durmitoru i Sinjajevini.Posle prvih okršaja u dolini reka Lima i Drine,Vrhovni štab je doneo odluku da izlaz iz ofanzive treba tražiti probijanjem kroz kanjon reke Sutjeske do visoravni Vučevo.Srbijanski i bosanski proleteri iz sastava Druge proleterske brigade izbili su na sam vrh Vučeva nekoliko minuta pre Nemaca i zbacili ih sa visoravni.
Prva proleterska brigada,pod komandom Danila Lekića,preuzima inicijativu,i ne čekajući vezu sa divizijama iza sebe,probija nemački front na Balinovcu,u samu zoru,10.juna.Čitava Prva proleterska brigada se razvila u streljački stroj i na juriš zauzela nemačke položaje.
Prva proleterska divizija,pod komandom Koče Popovića,iskoristila je taktički prodor i brzo ga širila,dospevši 12.juna na drum Foča – Kalinovik.
Glavni proboj Druge divizije s Vrhovnim štabom otpočeo je 12.juna u noći,a 13.juna glavnina je uspela da se prebaci.Uskoro je u proboju uspela i Sedma banijska i Prva dalmatinska koja je zauzela Tjentište ali nije uspela da ga zadrži do dolaska Treće divizije koja se probijala sa teškim ranjenicima.U zoru 13.juna Treća divizija,uz naređenje”Komunisti napred” na čelu sa svojim komandantom Savom Kovačevićem kreće u proboj.Toga dana Treća divizija je izgubila na Sutjesci polovinu svog sastava,a posle pogibije komandanta Save probila se u manjim grupama.
Držeći se partizanskog pravila da se ne sme pasti živ neprijatelju u ruke,mnogi teški ranjenici izvršili su samoubistvo.
Na Pivi i Sutjesci,nemačke i italijanske trupe su pobile preko 1300 partizanskih ranjenika.Sličnu sudbinu je podelio i sanitetski kadar Glavne partizanske operativne grupe.Na Sutjesci je poginulo oko 200 bolničarki i 30 lekara.
Ukupni partizanski gubici na Sutjesci su iznosili preko 6.000 ljudi.
Nemačka SS divizija Prinz Eugen pobila je na svom sektoru nekoliko zbegova u kojima je bilo od 50 do 580 žena,dece i starijih ljudi.Italijanske ii bugarske jedinice obračunavale su se sa stanovništvom u Crnoj Gori.
Tito je bio jedini saveznički komandant koji je ranjen na bojnom polju.To je bilo 09.juna 1943.godine u jeku bitke na Sutjesci.
Nemačka komanda je morala priznati da njen cilj u bici na Sutjesci nije ostvaren.General Löhr je posle rekao” Prvobitni zadatak da se oslobode nemačke trupe koje su bile vezane u Jugoslaviji i pošalju na Istočni front uopšte nije postignut,nego naprotiv bilo je potrebno na kraju akcije dovesti nove nemačke snage.”
Bitka na Sutjesci je još jednom potvrdila koliko su bitni moralno-politički faktori partizanske vojske.
