Slavna Druga proleterska udarna brigada formirana je u Čajniču 1. marta 1942. godine od Užičkog, Čačanskog i Drugog šumadijskog Narodnooslobodilačkog odreda. Na dan formiranja imala je četiri bataljona sa oko 1000 boraca. Devetnaestog juna 1942. popunjena je borcima rasformiranog 5. šumadijsko-užičkog bataljona Prve proleterske NOU brigade. U julu 1944. u njen sastav ušao je Kombinovani kosovsko-metohijski bataljon, kao 5. bataljon.
Prvi narodni heroj Jugoslavije, Petar Leković bio je zamenik komandanta Prvog bataljona Druge proleterske brigade . Pored njega Druga proleterska brigada dala je još 47 narodnih heroja a među njima su Boško Buha, Miodrag Milovanović Lune, Slobodan Penezić Krcun, Spasenija Cana Babović, Sava Jovanović Sirogojno, Anđa Ranković, Petar Gračanin i drugi.
Na svom borbenom putu Druga NOU brigada je prešla oko 24.000 km, izvršila preko 120 većih i 180 manjih napada na gradove, varošice, jaka neprijateljeva uporišta i vodila nekoliko stotina odbrambenih borbi. U njenim redovima borilo se oko 15.000 boraca iz svih krajeva Jugoslavije. Nanela je neprijatelju velike gubitke: izbacila je iz stroja preko 62.000 neprijateljevih vojnika, od kojih 24.000 poginulih, oko 15.000 ranjenih i oko 23.000 zarobljenih. Zaplenila je u toku rata: oko 200 topova, 400 kamiona, 60 tenkova, 10 oklopnih automobila, 170 motocikala, 180 radio stanica, preko 350 minobacača, 1300 mitraljeza, 1000 automata, 1400 pištolja, 20.000 pušaka i velike količine ostalog ratnog materijala. Ali i njeni gubici bili su osetni: poginulo je oko 70% boraca koji su u brigadi bili na dan njenog formiranja.
Posebno se isticala svojim bombašima, čije su smele, vešto izvedene i uspešne akcije postale jedna od njenih najlepših tradicija.
Istakla se u bitkama na Neretvi i Sutjesci, Borbama na Kopaoniku 1944. godine, Beogradskoj operaciji i borbama na Sremskom frontu.
Bila je i riznica vojno-političkih kadrova. Pored više pohvala i priznanja od Vrhovnog komandanta, brigada je odlikovana Ordenom narodnog heroja, Ordenom narodnog oslobođenja, Ordenom partizanske zvezde, Ordenom bratstva i jedinstva i Ordenom za hrabrost.
Neka je večna slava borcima Druge NOU brigade!