SVEŠTENICI U NOB-u

Povodom pokušaja raznih ,,istoričara” i većeg dela sveštenstva da prikažu neku novu istoriju i partizanski pokret kao antinarodni, objavljujemo neke detalje vezane za učešće sveštenih lica u Narodnooslobodilačkoj borbi.
Naredbom vrhovnog komandanta Josipa Broza Tita od 23. juna 1942. godine, u brigadama su ustanovljena zvanja verskih referenata. Bila je to, po mišljenju Vlade Zečevića, značajna odluka rukovodstva narodnooslobodilačkog pokreta. Verski referenti nisu vršili nikakve obrede ni u brigadi ni za pojedine borce iz brigade, ali su to činili u selima i, uopšte, u mestima kroz koja su proleterske jedinice i Vrhovni štab prolazili. To je imalo velikog odjeka u narodu, oni su morali da vode knjige poginulih i umrlih u svojim jedinicama, da popularišu NOB i razvijaju bratstvo među narodima. Kao oznaku imali su na levoj ruci krst za hrišćane, a polumesec za muslimane, a ispred toga znaka dva širita, dok su na kapi nosili petokraku. U Prvoj proleterskoj brigadi verski referent bio je pop Blažo Marković, Druga proletrska nije ga u početku imala, u Trećoj sandžačkoj brigadi bili su prota Jevstatije Karamatijević i hodža Sead Musić, a u Četvrtoj proleterskoj crnogorskoj jeromonah Ruvim Žižić. Od tada je i pri Vrhovnom štabu ustanovljena funkcija verskog referenta, a nju je vršio pop Vlada Zečević.
Zanimljivost je vezana za Treću sandžačku brigadu. Hodža Sead Musić u rat je sa sobom poveo i sinove Murata, Bećira, Šućra, Zećira, Hajra i Muja i kćeri Zilu i Pašu.
Prota Jevstatije Karamatijević, rodoljub, u rat je sa sobom poveo takođe veoma brojnu porodicu. U ratu su mu izginuli žena Efimija, dva brata Mića i Vlajko, tri kćerke ( zaklali četnici ) i dvoje unučadi.
Kad se ulazilo u muslimansko selo, znalo se, na čelu jedinice jahao bi stari Sead, a kad se ulazilo u srpsko, napred bi jahao prota Jevstatije Karamatijević.
Prvih dana novembra 1942 pop Vlada je pripremao skupštinu pravoslavnih sveštenika, učesnika i pristalica NOP-a. Ideja je potekla od verskih referenata brigada, što je bilo u duhu nastojanja Centralnog komiteta KPJ i Vrhovnog štaba da se baza ustanka što više proširi i u oružanu borbu uključe što širi slojevi naroda. Skupština je održana 15.11.1942. godine u Srpskoj Jasenici, na slobodnoj teritoriji Podgrmeča, a prisustvovala su joj 24 delegata sveštenika i bogoslova iz jedinica iz Bosanske krajine, Like i Dalmacije. Referat ,,O ulozi srpske pravoslavne crkve u NOB-u u prošlosti i sadašnjosti” održao je pop Blažo Marković, verski referent Prve proleterske brigade, a ,, O partizanima sveštenicima” pop Vlada Zečević, verski referent Vrhovnog štaba. Skupština je uputila poslanicu srpskom narodu, svim pravoslavnim sveštenicima, vladikama i srpskom patrijarhu. U njoj se kaže ,, da srpski narod i njegovo sveštenstvo ostaju nepokolebljivo uz redove Narodnooslobodilačke partizanske vojske Jugoslavije i pozivaju srpski narod i sveštenstvo s okupirane teritorije, kao i ostale rodoljube i borbene narode Jugoslavije i sveštenstvo ostalih vera, da im se pridruže u svetoj narodnooslobodilačkoj borbi”. Pored popa Vlade Zečevića, poslanicu su potpisali: prota Jevstatije Karamatijević, prota Jagoš Simonović iz Kolašina, verski referent Četvrte proleterske brigade, pop Blažo Marković, isledni sudija Crkvenog suda iz Cetinja i verski referent Prve proleterske brigade, pop Vlada Drakić, paroh i verski referent Desete hercegovačke brigade, jeromonah Rufim Ružić, verski referent Druge proleterske brigade, Stevan Pejić, sveštenik iz Like, Krstan Bijelić sveštenik iz Bosne, Jovan Šolaja, sveštenik iz Dalmacije, Blažo Radičević, sveštenik iz Bosne, Milan Ciganović, sveštenik iz Like, Bogdan Vuksan, sveštenik iz Like, Mato Antunović, teolog iz Crne Gore( Peta proleterska brigada),, Radomir Sokolović, bogoslov iz Bosne( Treća krajiška brigada), Danko Dimić, bogoslov iz Like( Deveta hrvatska brigada), Veselin Koprivica, bogoslov iz Crne Gore( Peta proleterska brigada), Radovan Stijačić, bogoslov( Peta proleterska brigada), Slobodan Savić, bogoslov iz Like, Veselin Bulatović, teolog iz Sandžaka( Treća sandžačka brigada), Milan Obradović, Veselin Kujović i Ristan Pavlović, svi bogoslovi iz Sandžaka( Treća sandžačka brigada). Poslanica je imala odjeka u narodu i među pravoslavnim sveštenstvom pa čak i među katolicima i muslimanima.
Radio stanica ,, Slobodna Jugoslavija” je tih dana objavila tekst poslanice i imena svih potpisnika.